Wij zijn wakker geschud en moeten ons verhaal weer op orde krijgen... aldus Edith Schippers van de VVD. Voorpagina nieuws (!) in Trouw 6 september

Het gaat over “de top die zich waagt aan normen en waarden”. ‘We moeten ons met elkaar bemoeien….’staat er letterlijk geschreven over deze waaghalzen.

De verkiezingstijd breekt aan en dus de tijd van praatjesmakers. Stikken of slikken, of in ieder geval, stem op ons want wij hebben het beste met u voor, al kennen we u niet…. Vertellers aller landen weest op uw hoede!

Ik heb mijn twijfels bij bemoeizucht, zelfs als ze goed bedoeld zijn. Je verhaal op orde krijgen betekent volgens mij echter, dat je SAMEN eenzelfde emotionele werkelijkheid deelt en niet one-way medelingen en informatie verschaft. En al helemaal niet als je mensen tot bepaald een stemgedrag wilt verleiden.

Het gaat, als je je verhaal op orde krijgt, om een keten van geraaktzijn; om de magie waarin verteller en luisteraar zich samen verliezen in ‘het verhaal’. Over het sámen te staan in het verhaal Van den Beginne, van de geschiedenis, opdat in het hier door eigen handelen een vervolg krijgt. Je kunt immers nooit buiten HET VERHAAL gaan staan. De verteller heeft geen vierde muur. De VVD wel? Misschien moet bij voorbeeld Europa ook zijn verhaal op orde zien te krijgen, om maar eens wat te noemen.

Al jaren pleit ik voor een verplicht vak als narratologie. Door verhaalkunde leer hoe emoties gestuurd worden door bijvoorbeeld veranderingen van perspectieven en tijd, wat problemen zijn, hoe die op te lossen en helpers en bedriegers te herkennen. Je leert zo doorzien hoe gevoelens gemanipuleerd worden en hoe er soms valse worsten en verkeerde happy-ends worden voorgehouden. Het gaat om te ontmaskeren welke verhaaltjes op de mauw worden gespeld. Hoe problemen gemaakt en vervolgens ‘opgelost’ worden. (Vuile was? Wij toveren het schoon!). Valse verhalen vertellen hoe je lang en gelukkig kunt leven (met een voordelige lening) of erger hoe ‘we’ ons kunnen ontdoen van ‘hen’ die onze boel komen bederven en hen dus maar vast beter kunnen uitroeien…..Oorlogspropaganda neemt ook alom weer toe. Hoe bewapenen we ons daar tegen? Zulke verhalen gaan nooit over diepe verbondenheid.

Valse verhalen zijn altijd verhalen over werkelijkheden waar we buiten (denken) te staan en waar inlevingsvermogen en herkenning ontbreken.
Behalve in de politiek is ook binnen marketing storytelling langzamerhand een ‘mooi’ instrument geworden om mensen je wil op te leggen. Van gedeelde normen en waarden en wisselwerking om het ‘missie statement’ (ja, zo heet dat) samen te bereiken is meestal geen sprake.
De sprookjes van banken, farmaceutische industrie en gebroken politieke beloften kennen we genoeg. Je kunt verschillende opvattingen over economisch handelen hebben, voor mij is een ding zeker: het is geen storytelling. Het was (?) de storyteller die richting aan een samenleving geeft. Daarom neemt hij in vele traditionele culturen een belangrijke plaats in.

De VVD in genoemd artikel: Edith Schippers: ‘Nederland is net zo iets als een groot bedrijf. Het loopt goed, maar nu is een reorganisatie onontkoombaar. Het is te zelfgenoegzaam geworden. Het verkoopt al zó goed, dat het zijn afdelingen pr en sales de deur uit heeft gedaan.’.

‘De democratie moet worden beschermd, dat zijn we verleerd“. Ze bedoelt waarschijnlijk niet meer GEleerd aan onze kinderen op school of in de media. De democratie is iets complexer dan dat iedereen mag zeggen (gillen) wat hij wil. Vrijheid, verantwoordelijkheid en verbondenheid hebben veel met elkaar te maken. Overzien wat de gevolgen zijn van van wat je zegt is erg complex. We hebben, dacht ik, al zo’n 2000 jaar over de inrichting van de samenleving nagedacht en ik vrees een aantal lessen niet geleerd. Maar goed laten we maar proberen ons verhaal op orde te krijgen…
En of Nederland net een groot bedrijf is?

Gezegend zijn de salafisten:
“Bij Schippers heeft de komst van het salafisme tot inkeer geleid”!!! Staat letterlijk op die voorpagina. Hebben de salafisten de ongelovigen dan toch bekeerd? Boeiende tijd waarin we leven…

Goed goed, geen politiek debat hier, al zou het mij goed doen als de VVD (en de PvdA!) hun libertaire wortels zouden hervinden (dat iets heel anders is dan liberaal). Ik hoop wel dat vertellers duidelijk kunnen maken dat verhaaltjes op de mauw spelden een ander vak is dan de vertelkunst.

Eigenlijk missen we de verteller die (zoals in vele tradities) de koning herinnert aan de verhalen en dromen van de voorouders en hoe het komt, dat hij uiteindelijk koning kon worden. Een verteller die herinnert aan de wensen en dromen en strijd van een vorige generatie en laat weten wat daarvan gerealiseerd is, en welke klussen er nog liggen. Kortom ons herinnert ons aan de taak van de koning, of een zomergast….

Waar is de verteller of de publieke omroeper die op het Binnenhof ons misschien ook wel vertelt hoe egocentrische moraalridders altijd weer ten val komen?
Of misschien is er ook wel behoefte aan het verhaal dat ons herinnert aan de tovenaar die alle problemen weet op te lossen als je je ziel maar aan hem verkoopt…

Misschien moeten vertellers zich ook wel in het verkiezingsgeweld mengen. Zij zijn immers het geheugen van een samenleving. Zij moeten de draad weven voor hen die de weg zijn kwijtgeraakt. Zij zijn de richtingwijzers, toch?

Een cultuur die niets meer te vertellen heeft sterft uit.
Kortom: Het Binnenhof als verhalenhuis!

Vertellers aller landen verenigt u tegen de praatjesmakers! Doe iets aan je PR en sales (ha, ha) of staan we met een mond vol tanden?

Leef nog lang en gelukkig, ook na de verkiezingen!

Jan